Πρωτόκολλο αντιμετώπισης ΓΧΥΣ. Η συμβολή των συσκευών PNAM και των υπερώιων αποφρακτήρων κατά τη νεογνική περίοδο.
Ραπατζίκου Ορσία 1, Κατζαγιαννάκη Ειρήνη2, Κοκοτή Μαρία3
1 Χειρουργός Οδοντίατρος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
2 Χειρουργός Οδοντίατρος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
3 Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Εργαστήριο Προσθετικής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Treatment protocol of CLP. The contribution of PNAM appliances and obturators during the neonatal period.
Rapatzikou Orsia 1, Katzagiannaki Eirini2, Kokoti Maria3
1Doctor of Dental Surgery, Aristotle University of Thessaloniki
2 Doctor of Dental Surgery, Aristotle University of Thessaloniki
3Assistant Professor, Laboratory of Prosthodontics, School of Dentistry, Aristotle University of Thessaloniki
Doi: 10.54936/haoms253084
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Οι χειλεο-γναθο-υπερωιοσχιστίες (ΧΓΥΣ) αποτελούν συχνές κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες με επιπολασμό 1 ανά 700 γεννήσεις ετησίως. Η σχιστία χείλους προκύπτει στην 4η-8η εβδομάδα κύησης, μετά από αποτυχία συνένωσης των μετωπιαίων και άνω γναθικών αποφύσεων. Αντίστοιχα, η σχιστία υπερώας προκύπτει από αποτυχία συνένωσης των υπερώιων αποφύσεων, οδηγώντας σε στοματορρινική επικοινωνία. Οι ΧΓΥΣ προκαλούν στα νεογνά προβλήματα σίτισης, ομιλίας, υπερωΐοφαρρυγική ανεπάρκεια, υποτροπιάζουσα ωτίτιδα, οδοντικές ανωμαλίες, αλλά και κοινωνικό στιγματισμό. Σκοπός της βιβλιογραφικής αυτής ανασκόπησης είναι η παρουσίαση δύο παθητικών, κινητών ορθοπεδικών/προσθετικών συσκευών: του υπερώιου αποφρακτήρα (obturator) και της συσκευής προχειρουργικής ρινοφατνιακής ανάπλασης (PNAM), στην αντιμετώπιση των νεογνών με σχιστίες. Το υλικό συλλέχθηκε από τις βάσεις δεδομένων PubMed, Cochrane Library και Swetswise χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά “clp in neonates”, “palatal obturator”, “PNAM”, σε άρθρα των τελευταίων 5 ετών και από πανεπιστημιακά συγγράμματα.
Η χειρουργική σύγκλιση σε συνδυασμό με χρήση μοσχεύματος φατνιακού οστού και ορθοδοντικής αποτελούν το πρωτόκολλο στην θεραπεία των ασθενών αυτών. Αν και υπάρχει διχογνωμία σχετικά με την ηλικία έναρξης της χειρουργικής αποκατάστασης της υπερώας, λόγω ανησυχίας για αναστολή της ανάπτυξης της άνω γνάθου από πρώιμο χειρουργείο, το σύνηθες είναι η αποκατάσταση του χείλους να ξεκινά στις 2 εβδομάδες-6 μήνες, ενώ της υπερώας στους 3-24 μήνες. Συμπληρωματικά στη χειρουργική προσέγγιση, οι συσκευές PNAM και οι αποφρακτήρες έδειξαν σημαντικά κλινικά οφέλη. Η κύρια διαφορά των δύο αυτών συσκευών εντοπίζεται στο ότι η PNAM χρησιμοποιείται για τη διευκόλυνση του χειρουργείου και βελτίωση του αποτελέσματος του, ενώ οι αποφρακτήρες στοχεύουν στην επίλυση των λειτουργικών επιπτώσεων των σχιστιών στα νεογνά. Η συσκευή PNAM είναι κατασκευασμένη από διάφανη ακρυλική ρητίνη και περιβάλλει την υπερώα και τις φατνιακές αποφύσεις. Χρησιμοποιείται κατά τη νεογνική περίοδο πριν από το χειρουργείο χείλους-ρινός και ο μέσος χρόνος χρήσης της είναι 3-6 μήνες. Ασκεί ελεγχόμενες ορθοπεδικές δυνάμεις μέχρι να μειωθεί το εύρος του χάσματος των φατνιακών αποφύσεων. Στοχεύει στην αναδιαμόρφωση των φατνιακών αποφύσεων, της στυλίδας, του φίλτρου και του πτερυγίου της ρινός και διευκολύνει την πρωτογενή χειρουργική σύγκλιση του χείλους και της υπερώας. Οι αποφρακτήρες, κατασκευασμένοι επίσης από ακρυλική ρητίνη, τοποθετούνται από τις πρώτες μέρες γέννησης του βρέφους. Καλύπτουν πλήρως το χάσμα της υπερώας διευκολύνοντας τη διατροφή του και τον θηλασμό, αποδίδοντας φυσιολογικό ανατομικό περίγραμμα, διαχωρίζοντας τη στοματική από τη ρινική κοιλότητα και σχηματίζοντας επιφάνεια κατάλληλη για τοποθέτηση ειδικών θηλάστρων μπιμπερό. Ακόμη διευκολύνουν την ομιλία και την αναπνοή του νεογνού. Οι συσκευές αυτές, παρ’ ότι χρησιμοποιούνται σε πολλά κέντρα σχιστιών, έχουν αρκετούς επικριτές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αυτές δεν επιφέρουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, προκαλούν ερεθισμό και έχουν υψηλό κόστος.
Είναι δεδομένο ότι η αντιμετώπιση των νεογνών με σχιστίες χρειάζεται μια πολύπλευρη προσέγγιση, η οποία είναι βασικό να ξεκινά με τον προγεννητικό έλεγχο, ενώ απαιτείται περαιτέρω επιστημονική έρευνα, για τη διαμόρφωση ενός βέλτιστου θεραπευτικού πρωτοκόλλου.
Ραπατζίκου Ορσία 1, Κατζαγιαννάκη Ειρήνη2, Κοκοτή Μαρία3
1 Χειρουργός Οδοντίατρος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
2 Χειρουργός Οδοντίατρος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
3 Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Εργαστήριο Προσθετικής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Treatment protocol of CLP. The contribution of PNAM appliances and obturators during the neonatal period.
Rapatzikou Orsia 1, Katzagiannaki Eirini2, Kokoti Maria3
1Doctor of Dental Surgery, Aristotle University of Thessaloniki
2 Doctor of Dental Surgery, Aristotle University of Thessaloniki
3Assistant Professor, Laboratory of Prosthodontics, School of Dentistry, Aristotle University of Thessaloniki
Doi: 10.54936/haoms253084
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Οι χειλεο-γναθο-υπερωιοσχιστίες (ΧΓΥΣ) αποτελούν συχνές κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες με επιπολασμό 1 ανά 700 γεννήσεις ετησίως. Η σχιστία χείλους προκύπτει στην 4η-8η εβδομάδα κύησης, μετά από αποτυχία συνένωσης των μετωπιαίων και άνω γναθικών αποφύσεων. Αντίστοιχα, η σχιστία υπερώας προκύπτει από αποτυχία συνένωσης των υπερώιων αποφύσεων, οδηγώντας σε στοματορρινική επικοινωνία. Οι ΧΓΥΣ προκαλούν στα νεογνά προβλήματα σίτισης, ομιλίας, υπερωΐοφαρρυγική ανεπάρκεια, υποτροπιάζουσα ωτίτιδα, οδοντικές ανωμαλίες, αλλά και κοινωνικό στιγματισμό. Σκοπός της βιβλιογραφικής αυτής ανασκόπησης είναι η παρουσίαση δύο παθητικών, κινητών ορθοπεδικών/προσθετικών συσκευών: του υπερώιου αποφρακτήρα (obturator) και της συσκευής προχειρουργικής ρινοφατνιακής ανάπλασης (PNAM), στην αντιμετώπιση των νεογνών με σχιστίες. Το υλικό συλλέχθηκε από τις βάσεις δεδομένων PubMed, Cochrane Library και Swetswise χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά “clp in neonates”, “palatal obturator”, “PNAM”, σε άρθρα των τελευταίων 5 ετών και από πανεπιστημιακά συγγράμματα.
Η χειρουργική σύγκλιση σε συνδυασμό με χρήση μοσχεύματος φατνιακού οστού και ορθοδοντικής αποτελούν το πρωτόκολλο στην θεραπεία των ασθενών αυτών. Αν και υπάρχει διχογνωμία σχετικά με την ηλικία έναρξης της χειρουργικής αποκατάστασης της υπερώας, λόγω ανησυχίας για αναστολή της ανάπτυξης της άνω γνάθου από πρώιμο χειρουργείο, το σύνηθες είναι η αποκατάσταση του χείλους να ξεκινά στις 2 εβδομάδες-6 μήνες, ενώ της υπερώας στους 3-24 μήνες. Συμπληρωματικά στη χειρουργική προσέγγιση, οι συσκευές PNAM και οι αποφρακτήρες έδειξαν σημαντικά κλινικά οφέλη. Η κύρια διαφορά των δύο αυτών συσκευών εντοπίζεται στο ότι η PNAM χρησιμοποιείται για τη διευκόλυνση του χειρουργείου και βελτίωση του αποτελέσματος του, ενώ οι αποφρακτήρες στοχεύουν στην επίλυση των λειτουργικών επιπτώσεων των σχιστιών στα νεογνά. Η συσκευή PNAM είναι κατασκευασμένη από διάφανη ακρυλική ρητίνη και περιβάλλει την υπερώα και τις φατνιακές αποφύσεις. Χρησιμοποιείται κατά τη νεογνική περίοδο πριν από το χειρουργείο χείλους-ρινός και ο μέσος χρόνος χρήσης της είναι 3-6 μήνες. Ασκεί ελεγχόμενες ορθοπεδικές δυνάμεις μέχρι να μειωθεί το εύρος του χάσματος των φατνιακών αποφύσεων. Στοχεύει στην αναδιαμόρφωση των φατνιακών αποφύσεων, της στυλίδας, του φίλτρου και του πτερυγίου της ρινός και διευκολύνει την πρωτογενή χειρουργική σύγκλιση του χείλους και της υπερώας. Οι αποφρακτήρες, κατασκευασμένοι επίσης από ακρυλική ρητίνη, τοποθετούνται από τις πρώτες μέρες γέννησης του βρέφους. Καλύπτουν πλήρως το χάσμα της υπερώας διευκολύνοντας τη διατροφή του και τον θηλασμό, αποδίδοντας φυσιολογικό ανατομικό περίγραμμα, διαχωρίζοντας τη στοματική από τη ρινική κοιλότητα και σχηματίζοντας επιφάνεια κατάλληλη για τοποθέτηση ειδικών θηλάστρων μπιμπερό. Ακόμη διευκολύνουν την ομιλία και την αναπνοή του νεογνού. Οι συσκευές αυτές, παρ’ ότι χρησιμοποιούνται σε πολλά κέντρα σχιστιών, έχουν αρκετούς επικριτές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αυτές δεν επιφέρουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, προκαλούν ερεθισμό και έχουν υψηλό κόστος.
Είναι δεδομένο ότι η αντιμετώπιση των νεογνών με σχιστίες χρειάζεται μια πολύπλευρη προσέγγιση, η οποία είναι βασικό να ξεκινά με τον προγεννητικό έλεγχο, ενώ απαιτείται περαιτέρω επιστημονική έρευνα, για τη διαμόρφωση ενός βέλτιστου θεραπευτικού πρωτοκόλλου.